........

- माऊली स्वामींच्या मदतीने ही जागा घेतली होती, तेव्हा इथे अक्षरशः माळरान होतं. ओसाड जमीन. इथे जेव्हा आम्ही घर बांधायचं ठरवलं, तेव्हाच ते इकोफ्रेंडली असावं हे डोक्यात पक्कं होतं. प्रख्यात आर्किटेक्ट लॉरी बेकर यांच्या विचारांनुसार काही असावं, म्हणून दीड वर्ष डिझाइनवर घालवली आणि ५५ डिझाइन्स पाहून शेवटी हे पक्कं केलं, तेही लॉरी बेकर यांच्या शिष्यांपैकी श्री. माळी हे आर्किटेक्ट मिळाले तेव्हा. त्यांनी ३२ फुटी आर्चचं डिझाइन केलं. हे सगळं पाच कमानींवर उभारलंय. त्यांना या डिझाइनबद्दल राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला. घराचं ‘इंटिरिअर’ मात्र कोणाला कॉन्ट्रॅक्ट न देता मी स्वतः आणि चित्राने मिळून केलं. या घराचं डिझाइन ९९ टक्के लोकांना आवडत नाही.....(थांबून...) तर १०० टक्के लोकांना आवडतं! भरपूर हवा आणि भरपूर उजेड कायम मिळत राहील, असं हे डिझाइन आहे. 

- गेली २५-३० वर्षं मी ‘धनगर’ या विषयावर पेंटिंग्ज करतोय. जगभर माझी पेंटिंग्ज जातात. कारण धनगर म्हणजे शेफर्ड सर्वच संस्कृतींत असतो. आणि मी कोल्हापूरचा. तिथल्या धनगरांचं आयुष्य जवळून न्याहाळलं. त्यांच्याबरोबर राहिलो. त्यांचं वागणं जवळून पाहिलं. त्यांचं विशिष्ट प्रकारे फेटा बांधणं, कपाळावर भंडारा लावणं हे मला भावलं होतं. त्यांची काही गाणी माहिती झाली. ती लिखित स्वरूपात नाहीत, तर एका पिढीकडून दुसऱ्या पिढीकडे गाऊन, ऐकूनच पुढे जात राहिली आहेत. ‘सुंबरान मांडलं गा, सुंबरान मांडलं’ ही देवाची आळवणी आणि देवाची आठवण करणं हे मला भावलं. सुंबरान म्हणजे आठवण किंवा स्मरण हाच धागा आम्ही पकडला. आमच्याकडे येणाऱ्यांना आमची आठवण असावी आणि आम्हाला त्यांची ओळख राहावी म्हणून हे नाव दिलं.

- जांभा दगड म्हणजेच चिरे कोकणातून मागवून जागेवरच हव्या त्या आकारामध्ये कापून घेतले. या सगळ्या बांधकामाला जवळपास २० हजार दगड लागले आहेत. बाकी गार्डनमधले काही मोठे दगड इथल्याच प्लॉटमधले आहे, तर काही कारागिरांनी जागेवर बनवलेले आहेत. जवळजवळ पाच-सहा वर्षं काम चाललं होतं. इथे रेन वॉटर हार्वेस्टिंग प्रकल्प केला आहे. जांभ्या दगडामुळे एक प्रकारचा गारवा कायम मिळत राहतो. या परिसरात पाचेक हजार झाडं लावली आहेत. 

- त्या ३२ फुटी आर्चमुळे आणि मधल्या ७० फूट लांब भिंतीमुळे घराचे दोन भाग झालेत. तरीही आत शिरल्यावर आतल्या गोलाकार रचनेमुळे कुठली खोली कुठे हे पटकन कळत नाही, अशी रचना केली आहे. आमच्या राहण्याच्या खोल्या आणि स्वयंपाकघराव्यतिरिक्त माझा आर्ट स्टुडिओ आणि मेडिटेशन रूम वर आहे. ओपन कन्स्ट्रक्शन आणि गवाक्षांमुळे भरपूर नैसर्गिक उजेड सगळीकडे मिळतो. प्रत्येक खोलीतून बाहेरचं गार्डन दिसू शकतं. स्टेनग्लासमुळेही एक वेगळाच लाइट इफेक्ट आलाय. सर्वत्र उजेड, नेत्रसुखद हिरवळीमुळे आणि पाण्याच्या वाहत्या प्रवाहामुळे खूप सुंदर पॉझिटिव्हिटी अनुभवायला मिळते आणि त्यामुळे मनाला शांती आणि समाधान मिळतं. 

- उत्स्फूर्तपणा आणि आनंद देणारी चित्रकला, शिल्प, नृत्य यासंबंधीची शिबिरं, अच्युत पालव यांची कॅलिग्राफी वर्कशॉप्स असे कार्यक्रम इथे होतात. काही योग-मेडिटेशनचीही शिबिरं होतात. त्यासाठी इथे जागा ठेवली आहे. एक अॅम्फी थिएटर बांधलं आहे. एक प्रोजेक्टर रूमसुद्धा आहे. आमच्या घराच्या बांधकामादरम्यानच्या निवडक क्षणांची आम्ही एक ‘मेकिंग ऑफ ...’ अशी फिल्मसुद्धा बनवली आहे.

- खूप वेगवेगळ्या प्रांतातले कारागीर, कामगार आले होते. राजस्थान, बंगाली, ओडिशा अशा राज्यांतून. राजस्थानी कारागीर शाकाहारी, तर बंगाली लोकांना नॉन-व्हेज लागायचं. मग त्यांच्यात थोडी धुसफूस व्हायची; मग त्यांची धुसफूस सोडवायला लागायची; पण सर्वांनी फारच मेहनतीनं घराचं बांधकाम केलंय.  त्या वेळच्या शूटिंगच्या मजेदार आठवणी आहेत. काम पूर्ण झाल्यावर सर्व जण जाण्याआधी आम्ही एक समारंभच केला होता. सर्वांना फेटे, खायला-प्यायला..आणि मग डीजे लावून धमाल... एरव्ही अवतारात असणारे सगळे अगदी गॉगल-बिगल लावून हिरो बनून धमाल नाचले. अजूनही काही जण भेटायला येतात.

- देशातल्या माध्यमांचं जेवढं लक्ष इतर कलांकडे, साहित्याकडे असतं, तेवढं चित्रकला, शिल्पकला यांच्याकडे नसतं असं जाणवतं. त्यामुळे या कलांना उत्तेजन देण्यासाठी आणि चित्रकारांचा, शिल्पकारांचा उचित सन्मान करण्यासाठी आम्ही दोघांनी मिळून ‘सुंबरान आर्ट फाउंडेशन’ची स्थापना केली. मी संस्थेचा चेअरमन आहे, तर माझी कन्या चित्रा मेटे व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून काम पाहते. आर्ट कॅम्प्स, आर्ट वर्कशॉप्स, आर्ट एक्झिबिशन्स, आर्ट कॉम्पिटिशन्स आणि गुणवंत कलाकारांचा गौरव या संस्थेतर्फे आम्ही करत असतो.